Tropokolagen w terapii uśmiechu dziąsłowego

Uśmiech dziąsłowy (gummy smile) jest zaburzeniem estetycznym charakteryzującym się nadmierną ekspozycją tkanek dziąsłowych podczas uśmiechu, co może wpływać na proporcje dolnej części twarzy oraz postrzeganą harmonię jej rysów. Popularne postępowanie terapeutyczne obejmuje m.in. zastosowanie toksyny botulinowej w celu czasowego osłabienia aktywności mięśni unoszących górną wargę. Metoda ta, choć szeroko stosowana i skuteczna, posiada istotne ograniczenia. W ostatnich latach coraz większe zainteresowanie budzą preparaty oparte na tropokolagenie, które oferują alternatywne podejście do poprawy estetyki uśmiechu.

Uśmiech dziąsłowy definiuje się jako nadmierne odsłonięcie dziąseł podczas uśmiechu, zwykle powyżej 2 mm [1–2]. Stanowi on istotny problem estetyczny, nierzadko wpływający negatywnie na samoocenę i funkcjonowanie psychospołeczne pacjentów [3].

Etiologia uśmiechu dziąsłowego jest wielopłaszczyznowa i obejmuje elementy kostne, stomatologiczne oraz zaburzenia funkcji mięśni. Wśród najczęściej opisywanych przyczyn wymienia się: pionowy nadmiar szczęki, nadmierną erupcję zębów, ekstruzję siekaczy, zmienioną bierną erupcję, skrócenie wargi górnej oraz hiperaktywność mięśni odpowiedzialnych za jej unoszenie [4–7]. Coraz więcej doniesień wskazuje również na udział czynników genetycznych, sugerując występowanie rodzinnego wzorca uśmiechu dziąsłowego [8–9].

Nadaktywność mięśni

Uśmiech dziąsłowy najczęściej wynika jednak z nadmiernej aktywności wybranych mięśni twarzy. Zrozumienie mięśniowego podłoża tego zjawiska umożliwi dobór celowanych terapii. Do mięśni najczęściej odpowiedzialnych za nadmierną ekspozycję dziąseł zalicza się: dźwigacz wargi górnej (musculus levator labii superioris), dźwigacz wargi górnej i skrzydełka nosa (musculus levator labii superioris alaeque nasi), mięsień jarzmowy mniejszy (musculus zygomaticus minor) oraz mięsień policzkowy (musculus buccinator). Badania wskazują, że około 20% zarejestrowanych przypadków ma związek z nadaktywnością dźwigaczy wargi górnej [10].

Zastosowanie toksyny botulinowej

Toksyna botulinowa jest szeroko stosowana w przypadkach nadmiernej aktywności mięśni mimicznych i cechuje się wysoką skutecznością przy niskiej inwazyjności [6, 11, 12]. Podobnie jest w przypadku uśmiechu dziąsłowego – czasowe osłabienie aktywności levator labii superioris oraz levator labii superioris alaeque nasi prowadzi do zmniejszenia unoszenia wargi górnej podczas uśmiechu. Jednak terapia ta ma ograniczenia u pacjentów, którzy wykazują intensywną pracę mięśni jarzmowych lub policzkowych, gdyż blokowanie ich może powodować zaburzenia mimiki, sarkastyczny uśmiech oraz trudności w jedzeniu i piciu.

Zastosowanie tropokolagu

Tropokolagen zapewnia możliwość przywrócenia prawidłowego napięcia spoczynkowego mięśni bez ich osłabiania. Mechanizm ten obejmuje: regulację napięcia mięśniowego, wsparcie macierzy pozakomórkowej, poprawę elastyczności tkanek miękkich. Kluczową zaletą tropokolagenu jest jego wysoki profil bezpieczeństwa – nie wchodzi w interakcje z innymi lekami i nie jest przeciwwskazany u pacjentów z chorobami neuromięśniowymi, takimi jak miastenia gravis.

Opis przypadku

Pacjentka w wieku 28 lat zgłosiła się z problemem nadmiernej ekspozycji dziąseł, wynikającej z hiperaktywności mięśni jarzmowych, policzkowych oraz dźwigaczy wargi górnej (Fot. 1). Efekt bezpośredni po iniekcji przedstawiono na Fot. 2. Użyta została jedna fiolka (2 ml) preparatu GUNA MD-Muscle. Punkty iniekcji to przebieg fałdu nosowo-wargowego oraz dół nadkłowy. Dawkowanie: 0,4 ml na punkt w pierwszej linii iniekcji oraz 0,3 ml na każdy kolejny punkt. W takich przypadkach rekomenduje się wykonanie trzech zabiegów w odstępach 7-dniowych oraz podanie dawki podtrzymującej po około 4–6 miesiącach.

Zastosowanie tropokolagenu umożliwiło: zmniejszenie unoszenia wargi górnej, ograniczenie ekspozycji dziąseł, zachowanie pełnej mimiki i naturalnej dynamiki uśmiechu. Pacjentka nie zgłaszała działań niepożądanych ani dyskomfortu po zabiegu.

Podsumowanie

Nowoczesne podejścia terapeutyczne podkreślają konieczność uwzględnienia dynamiki tkanek miękkich oraz indywidualnej morfologii twarzy przy planowaniu leczenia uśmiechu dziąsłowego. Tropokolagen, poprzez regulację napięcia mięśniowego, stanowi cenną alternatywę dla toksyny botulinowej u pacjentów, u których jej zastosowanie mogłoby prowadzić do zaburzeń mimiki. Jego działanie, polegające na modulacji, a nie paraliżu mięśni, umożliwia uzyskanie naturalnego efektu estetycznego.

Bibliografia:

1. Blicharz M, Blicharz A, Bartosik-Zielińska D, et al. Gummy smile – causes and modern treatment methods. J Educ Health Sport. 2023;13(4):166-172.
   Fatani B. An approach for gummy smile treatment using botulinum toxin A. Cureus. 2023;15(1):e34032.
2. Mate P, Nilesh K, Joshi A, et al. Clinical and electromyographic evaluation of botulinum toxin A. J Dent Res Dent Clin Dent Prospects. 2021;15(2):122-128.
3. Hong R, Lim S, Heo J, et al. Orthodontic treatment of gummy smile by maxillary intrusion. Korean J Orthod. 2013;43(3):147-155.
4. Lahoti E, Choudhury P, Nakib A, et al. Treatment of vertical maxillary excess with miniscrew anchorage. J Contemp Orthod. 2023;1(1):58-63.
5. Duruel O, Ataman-Duruel E, Berker E, et al. Treatment of gummy smile with BTX-A. J Craniofac Surg. 2019;30(3):876-878.
6. Ulfah N, Wijaksana I. Crown lengthening in altered passive eruption. Acta Med Philipp. 2021;55(8).
7. Jayaram P, Vaisakh R, Thomson P, et al. Hereditary pattern of gummy smile. Int J Oral Health Dent. 2021;7(1):40-42.
8. Solanki L, Babu H, Nivethigaa B, et al. Prevalence of gummy smiles and treatment modalities. Int J Res Pharm Sci. 2020;11(SPL3):1359-1364.
9. Alammar A, Heshmeh O. Lip repositioning with myotomy. Dent Med Probl. 2018;55(3):241-246.
10. Phan K, Younessi S, Dubin DP, et al. Off-label esthetic uses of botulinum toxin. Dermatol Ther. 2021;35(1).
11. Mostafa D. Gingivectomy and BTX-A in severe gummy smile. Int J Surg Case Rep. 2018;42:169-174.
12. Öztürk MK, Özkan Y, Orbak R. BTX treatment – case report. Atatürk Univ Dent J. 2015;11(11).
13. Alfouzan AF, Mokeem L, Al-Saqat RT, et al. Botulinum toxin for gummy smile. J Contemp Dent Pract. 2017;18(6):474-478